We kunnen niet ontkennen dat het interessante tijden zijn voor het spel tussen vraag en aanbod. Corporaties zijn zichzelf als de grote opdrachtgevers opnieuw aan het uitvinden en de bouwers willen op dit moment maar al te graag aan de slag om werken te realiseren. Daarmee is er een kanteling gekomen in het spel tussen vraag en aanbod: waar er voorheen meer vraag was dan aanbod hadden de bouwers het voor het zeggen. Klant is koning bestond nauwelijks en de marges waren goed. Aan het begin van de crisis ontstond er een logische tegenreactie vanuit de corporaties: nu zijn de goede tijden voor aanbesteden, klonk het vanuit vrijwel iedere corporatie. Er werd met lage prijzen ingeschreven en de corporaties wreven in hun handen: de rollen waren eindelijk omgekeerd!
De beste bouwer?
Inmiddels kunnen we op basis van enkele vervelende praktijkervaringen concluderen dat deze tevredenheid bij de opdrachtgevers slechts tijdelijk is. Natuurlijk, er zijn genoeg voorbeelden te vinden waarbij de corporaties tegen gunstige prijzen werken hebben kunnen laten uitvoeren. Maar er zijn zeker ook negatieve ervaringen. Corporaties die bij een complex renovatiewerk ineens met een nieuwbouwaannemer uit de strijd kwamen omdat die nu eenmaal de scherpste prijs had neergelegd. En dan blijkt renoveren toch ineens om andere competenties te vragen omdat er nog een bewoner in de woning rondloopt. Of aannemers die tijdens de uitvoering van het werk op de fles gingen omdat ze té scherp hadden gecalculeerd op al hun projecten. Het zijn gevolgen van het bekrompen spel tussen vraag en aanbod, gedomineerd door een gevoel van wantrouwen en elkaar niets gunnen. Kan dat nou niet anders?
De nieuwe uitvraag
Jazeker, het kan anders. En het goede nieuws is dat het ook al volop gebeurt. De corporaties gaan steeds vaker over tot nieuwe manieren van uitvragen. Ze laten de bouwers al vroeg in de planvorming meedenken en dagen hen uit om niet alleen met een scherpe prijs te komen, maar met een goed totaalplan. Door deze vorm van vragen krijgen de bouwers de kans om zich niet alleen op het vlak van prijs, maar op veel meer vlakken van hun concurrenten te onderscheiden. Het speelveld wordt daarmee flink verruimd en dat is voor alle partijen uitdagender. Al is het vaak wel even wennen…
Van het oude denken af
In de afgelopen jaren ben ik bij diverse van dergelijke uitvragen nauw betrokken geweest, zowel vanuit de vraagzijde als de aanbodzijde. En daarbij constateer ik dat de meeste partijen op de goede weg zijn, maar ‘het oude denken’ toch nog regelmatig de kop opsteekt.
Ik begin even bij de bouwers. Nog altijd hoor ik veel geklaag over de inspanningen die verricht moeten worden om in de selectie mee te draaien. Daarover schreef ik eerder al eens de blog “Ze kunnen ons toch ook gewoon bellen?”. Bouwers, doe er je voordeel mee!
Professioneel opdrachtgeverschap is niet altijd goed opdrachtgeverschap
Dan de opdrachtgevers. Daar mis ik bij veel uitvragen nog de juiste balans tussen de inspanning die een bouwer moet leveren en de potentiële revenuen die daar tegenover staan. Daar openbaart zich het verschil tussen professioneel opdrachtgeverschap en goed opdrachtgeverschap. Een opdrachtgever kan prima een degelijke uitvraag in de markt uitzetten waarin alle rechten en plichten van iedereen netjes zijn vastgelegd en in mijn ogen toch een slecht opdrachtgever zijn. Bij de nieuwe uitvraag draait het immers om de juiste balans tussen wat je vraagt en wat je kunt bieden. En dat is wat anders dan de gehele procedure netjes juridisch en procesmatig vastleggen. De inspanning die je vraagt vóór een selectie moet in verhouding staan tot de potentiële revenuen die een aanbieder kan boeken wanneer hij geselecteerd wordt. Alleen dan kunnen vraag en aanbod langdurig op de nieuwe manier blijven samenwerken en zo optimaal de vruchten plukken van vernieuwend opdrachtgeverschap. Het gaat om goed koopmanschap in plaats van goedkoop manschap!
Tijd voor een voorbeeld
In een uitvraag waarbij ik onlangs betrokken was, werd gevraagd om een uitgebreid plan van aanpak. Drie bouwers waren geselecteerd en konden aan de slag met dit plan. Een leuke uitdaging, maar ook een forse inspanning waar het gaat om tijd en geld. Er was een uitgebreid uitvraagdocument voorhanden waarin de opgave netjes stond beschreven. En in de laatste alinea van dat document ging het mis. Daar stonden de voorwaarden beschreven. Waaronder een hele opsomming aan clausules die erop neerkwamen dat de corporatie te allen tijden het recht had om het project niet door te laten gaan. Hoewel je als aanbieder misschien het vertrouwen moet hebben dat de corporatie voornemens is om het project door te laten gaan, sta je compleet met lege handen wanneer toch blijkt dat de stekker eruit wordt getrokken nadat de plannen zijn ingediend. Is dat eerlijk? Met lege handen staan omdat je van je concurrenten verliest is nog te doen, ook al is er geen rekenvergoeding beschikbaar. Maar de markt vragen om compleet uitgewerkte plannen met de vrijheid om deze alsnog niet door te laten gaan, gaat wat mij betreft wat te ver. In de ‘oude’ manier van werken moest je als corporatie immers ook de architect en een heel leger aan adviseurs betalen voor de planvorming.
Een ander voorbeeld waarin het oude denken nog maar al te vaak de kop opsteekt is de welbekende nota van inlichtingen. Bij de ‘oude’ manier van werken was het onder de aanbesteding liggende bestek heilig. Wanneer bouwers met vragen kwamen, deed je er als opdrachtgever goed aan om zo veel mogelijk bij de bepalingen uit het bestek te blijven om te voorkomen dat zaken achteraf anders uitgelegd konden worden en je met meerwerk en meerkosten werd geconfronteerd. Bij de nieuwe uitvraag gaat dit echter niet op. Als opdrachtgever ben je erbij gebaat om van de aanbieders een zo duidelijk mogelijk antwoord te krijgen op de gestelde vraag. Als de aanbieders dan vragen stellen omdat kennelijk de gestelde vraag niet op alle punten helemaal duidelijk is, doe je er goed aan om een duidelijk antwoord te geven in de nota van inlichtingen. Het zorgt er eenvoudigweg voor dat je een beter antwoord terug krijgt. Toch kom ik nog vaak nota’s van inlichtingen tegen bij vernieuwende uitvragen waarbij je als lezer merkt dat de opsteller er alles aan gedaan heeft om een zo ontwijkend mogelijk antwoord te geven. Een gemiste kans!
Inlevingsvermogen
Vernieuwen gaat met vallen en opstaan. Zolang de kanteling tussen vraag en aanbod nog gaande is, mogen er fouten worden gemaakt, daar kunnen we immers van leren. Om een goede balans in een vernieuwende uitvraag te vinden, kan het helpen om je als opdrachtgever eens te verplaatsen in de huid van de aanbieder. Hoe kijk je dan tegen de uitvraag aan? Welke kansen en risico’s zie je en hoe verhouden die zich tot elkaar? Wanneer de conclusie is dat je als aanbieder aan deze uitvraag mee moet doen, is de balans van de uitvraag in orde!
Geschreven door Sean Vos voor Bouwkennisblog.
Over de auteur: Sean Vos
“De bouwsector kan een enorme innovatieslag maken door projecten seriematiger aan te pakken en projectoverstijgend samen te werken…” Mijn visie: met samenwerking en opschaling kom je verder. Door projectoverstijgend samen te werken, kunnen de faalkosten in de bouwsector flink omlaag. Bovendien opent dit mogelijkheden voor innovatie en cocreatie, omdat ontwikkelkosten over meerdere projecten én meerdere samenwerkingspartners kunnen worden verdeeld. De huidige bouwtraditie lijkt hier echter niet op ingericht. Het is daarom tijd voor verandering. Ik weiger te geloven dat de bouwsector tradioneel is en zal blijven. Liever ga ik de uitdaging aan. Wie nooit iets probeert, zal immers nooit iets veranderen… Met deze visie ben ik drie jaar geleden begonnen met SlimRenoveren, een advies- en productontwikkelingsbureau voor het vakgebied renovatie. Samen met mijn collega Doris de Bruijn ontwikkel ik concepten en producten voor het seriematig verbeteren van de bestaande (woning)voorraad en help ik opdrachtgevers bij de implementatie daarvan. Een mooie uitdaging in een markt die zich op dit moment razendsnel ontwikkelt! Sean is tevens lid en initiatiefnemer van Expeditie Volkshuisvesting.
Bron: www.blogexpeditievolkshuisvesting.nl
Ga naar nieuwsarchief
